URE o wyzwaniach w wydaniu warunków przyłączenia do sieci – analiza sprawozdania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki za 2023 r.

Odmowy wydania warunków przyłączenia w liczbach

Jak wynika z danych za rok 2023, przedsiębiorstwa energetyczne zgłosiły aż 7 448 odmów wydania warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, które to odmowy obejmują łączną moc o wielkości 83 612,412 MW. Spośród wszystkich odmów, większość z nich tj. 3 568 odmów (41,8 GW) wynikało z braku warunków technicznych przyłączenia do sieci, natomiast 2 231 odmów (17,9 GW) było spowodowane względami ekonomicznymi. W pozostałych tj. 1 649 przypadkach odmowa była skutkiem jednoczesnego braku warunków technicznych i ekonomicznych.

W porównaniu z rokiem 2022, liczba odmów wydania warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej w stosunku do roku 2023 wzrosła o 6,05 proc., a w odniesieniu do łącznej mocy przyłączeniowej, wzrost ten wyniósł aż 63,76 proc. W 2022 r. wydano 7023 odmów warunków przyłączenia. W stosunku do 2022 r. znacząco zwiększyła się także moc projektów, które otrzymały odmowę – w 2023 r. sięgnęła 83,6 GW, a w 2022 r. było to ponad 51 GW.

Regulacje prawne dotyczące wydania warunków przyłączenia

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy – Prawo energetycznie operatorzy sieci energetycznych są zobowiązani do równoprawnego traktowania i przyłączania, dając pierwszeństwo instalacjom wykorzystującym odnawialne źródła energii, pod warunkiem zrealizowania przez nich technicznych i ekonomicznych warunków przyłączenia do sieci. Natomiast, ustawa nie konkretyzuje tych pojęć, co wpływa na przyjęcie swobodnej i szerokiej ich interpretacji w zależności od kontekstu sprawy, a co w konsekwencji decyduje o wydaniu decyzji o odmowie warunków przyłączenia. Ze względu na powyższe, obecnie operatorzy mają swobodę i mogą kreować swoją indywidualną praktykę w odniesieniu do rozpatrywania wniosków o warunki przyłączenia, co wpływa na brak stabilności w interpretacji wymogów technicznych i ekonomicznych.

Definicja warunków technicznych i ekonomicznych w kontekście odmów wydania warunków przyłączenia

Brak legalnych definicji warunków technicznych i ekonomicznych wymaga ich interpretacji na podstawie doktryny i orzecznictwa. Warunki techniczne to trwałe i obiektywne przeszkody, które uniemożliwiają realizację inwestycji, takie jak przeciążenia sieci czy przekroczenie dopuszczalnego napięcia (Wyrok SA w Warszawie, 16.06.2015 r., VI ACa 890/14, LEX nr 1923890). Techniczne warunki przyłączenia do sieci dotyczą możliwości podłączenia i odbioru energii przez istniejącą sieć. Warunki ekonomiczne odnoszą się natomiast do sytuacji wymagających znacznych nakładów na przyłączenie, np. przez dużą odległość od sieci. Odmowa z powodu braku warunków ekonomicznych jest możliwa tylko w wyjątkowych sytuacjach (wyrok SOKiK, 18.09.2002 r., XVII AmE 100/01, LEX nr 1727654). Natomiast, należy wskazać na ust. 9 ww. przepisu, zgodnie z brzmieniem którego w przypadku, gdy przedsiębiorstwo energetyczne odmówi przyłączenia do sieci z powodu braku warunków ekonomicznych, o których mowa w ust. 1, za przyłączenie do sieci przedsiębiorstwo to może zawrzeć umowę o przyłączenie do sieci ustalając w tej umowie opłatę za przyłączenie w wysokości uzgodnionej z podmiotem ubiegającym się o przyłączenie do sieci. Wówczas przepisów art. 7 ust. 8 pkt 1 i 2 oraz 3 lit. a ustawy – Prawo energetyczne dotyczących zasad ustalania opłaty za przyłączenie do sieci nie stosuje się. Strony tzw. „komercyjnej umowy o przyłączenie” mogą w ten sposób kształtować wysokość opłaty za przyłączenie w sposób dowolny, a więc w sposób wykraczający poza ramy uregulowane ustawą – Prawo energetyczne.

W związku z powyższym, należy dostrzec wysoki wzrost liczby odmów przyłączenia obiektów do sieci elektroenergetycznej, co zdaniem Prezesa URE wynika z braku szczegółowych regulacji ekonomicznych i technicznych. W konsekwencji, powstają znaczne przeszkody dla inwestorów OZE.

Stanowisko przedsiębiorstw energetycznych w zakresie odmów wydania warunków przyłączenia

W sprawozdaniu Prezesa URE za 2023 r. wskazano także stanowiska operatorów reagujących na rekordową liczbę odmów wydania warunków przyłączenia. Tauron Dystrybucja wskazuje, że odmowy przyłączenia OZE do sieci wynikają często z wyboru przez inwestorów lokalizacji oddalonych od odbiorców i przemysłu, gdzie istnieje jedynie sieć niskiego napięcia z niewielką liczbą odbiorców. Jak podkreśla z kolei PGE Dystrybucja, rozwój OZE odbywa się na terenach o niskim zaludnieniu i braku przemysłu, co ogranicza możliwość przyłączenia nowych źródeł energii z powodu niskiego zapotrzebowania na energię elektryczną. Enea Operator wskazała natomiast, że najczęstszymi powodami technicznymi są: brak zapasu mocy wytwórczej w stosunku do zapotrzebowania w danym węźle sieciowym, przekroczenie dopuszczalnego poziomu napięcia oraz przeciążenia sieci dystrybucyjnej. Podobne wnioski pojawiły się też wśród wyjaśnień Energi-Operator. Spółka podkreśla, że podobne problemy techniczne są przyczyną odmów, szczególnie w przypadkach, gdy miejsce przyłączenia znajduje się w głębi sieci średniego napięcia, co nie jest objęte publikowaną informacją o dostępnej mocy przyłączeniowej.

Zalecenia URE w celu zmniejszenia odmów wydania warunków przyłączenia

W opublikowanym raporcie URE proponuje szereg działań usprawniających procesy przyłączeniowe. Wśród nich jest wzmocnienie pozycji regulatora poprzez nadanie mu prawnych narzędzi do skutecznego wpływania na przedsiębiorstwa energetyczne w sprawach spornych, zwłaszcza w przypadku opóźnień lub pozostawienia wniosków bez rozpoznania. Urząd postuluje również zwiększenie transparentności poprzez digitalizację procesów przyłączeniowych, np. poprzez publiczną listę wniosków o wydanie warunków przyłączenia na stronie internetowej operatora. Ponadto, proponuje wprowadzenie aukcji na dostępne moce przyłączeniowe oraz ustanowienie kamieni milowych dla realizacji etapów inwestycji OZE, z sankcją wygaśnięcia umów w przypadku braku działań. URE wskazuje na konieczność stałego finansowania na realizację jego zadań, w tym sporządzanie ekspertyz i opinii biegłych. Dodatkowo, zaleca przyjęcie regulacji umożliwiających przyłączenie instalacji OZE i magazynów energii bez dużych nakładów na rozwój sieci, poprzez profilowanie przepustowości sieci, co zwiększy elastyczność pracy sieci i ułatwi dostęp do niej instalacjom odnawialnych źródeł energii oraz magazynom energii.

Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!