Rezygnacja z umowy na energię elektryczną – na co zwrócić uwagę, aby uniknąć kar umownych?

Aby jednak uniknąć dodatkowych kosztów, warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę przy wypowiadaniu umowy na prąd, tak by nie ponieść dodatkowych kosztów w tym w szczególności kar umownych. W tym artykule przedstawimy najważniejsze kwestie, które warto mieć na uwadze przy rezygnacji z umowy na energię elektryczną w kontekście kar umownych.

Co to jest kara umowna?

Zanim przejdziemy do omawiania zagadnienia kar umownych w umowach na dostawę energii elektrycznej, wyjaśnijmy, czym jest kara umowna. Definicja legalna kary umownej znajduje się w art. 483 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara umowna zatem to określona w umowie kwota, którą jedna ze stron zobowiązuje się zapłacić drugiej stronie w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Możliwe jest także zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia którejś ze stron od umowy. Instytucja kary umownej jest formą zabezpieczenia interesów stron umowy.

Zróżnicowanie kar umownych ze względu rodzaj umowy

Umowy na dostawę energii elektrycznej mogą przybierać różne formy, a ich szczegóły zależą od rodzaju odbiorcy (indywidualny lub biznesowy) oraz konkretnego dostawcy energii. Z punktu widzenia umów na dostawę energii elektrycznej najistotniejszym podziałem jest podział ze względu na czas trwania danego zobowiązania – to od niego bowiem będzie zależała możliwość obciążenia odbiorcy prądu dodatkowymi kosztami przy rozwiązaniu umowy na sprzedaż energii. W tym zakresie wyróżnić można umowy na czas nieoznaczony oraz umowy na czas oznaczony.

Przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo Energetyczne (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 266 z późn. zm.; dalej jako: Prawo Energetyczne) różnicują kwestie nałożenia dodatkowych kosztów (w tym kar umownych) przy rozwiązaniu umowy na dostawę energii elektrycznej ze względu na czas trwania umowy. Art. 4j ust. 3 Prawa Energetycznego odnosi się do rozwiązania umowy o prąd na czas nieoznaczony, natomiast ust. 3a tegoż przepisu dotyczy umów na czas oznaczony.

Rezygnacja z umowy na energię elektryczną zawartej na czas nieoznaczony a kara umowna

Zgodnie z art. 4j ust. 3 Prawa Energetycznego, odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieoznaczony, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza temu odbiorcy paliwa gazowe lub energię, bez ponoszenia kosztów, składając do przedsiębiorstwa energetycznego oświadczenie o jej wypowiedzeniu. Oznacza to, że przy umowie na czas nieoznaczony dostawca energii nie ma możliwości obciążyć swojego klienta karami umownymi. Warto jednak zwrócić uwagę na zd. 2 ww. przepisu, które stanowi, że odbiorca, który wypowiada umowę, jest obowiązany pokryć należności za pobrane paliwo gazowe lub energię oraz świadczone usługi przesyłania lub dystrybucji paliw gazowych lub energii. W świetle tego przepisu zatem odbiorca końcowy ma obowiązek uregulować opłaty za zużytą energię elektryczną, a także za usługi związane z jej dystrybucją

Przedsiębiorstwo energetyczne, które świadczy usługi na dostawę energii elektrycznej, zobowiązane jest do zapewnienia odbiorcy końcowemu możliwości rozwiązania umowy na dostawę energii elektrycznej na czas nieoznaczony bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w tym kar umownych za odstąpienie od umowy na prąd. Co więcej, nawet jeżeli umowa zawierałaby takie postanowienia, to są one nieważne z mocy ustawy, gdyż przepis art. 4 ust. 3 Prawa Energetycznego jest bezwzględnie obowiązujący. Jedyną opłatą, którą ma obowiązek pokryć klient dostawcy energii, jest koszt przesyłania (dystrybucji) prądu.

Rezygnacja z umowy na prąd zawartej na czas oznaczony a kara umowna

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku gdy umowa została zawarta na czas oznaczony. Stosownie bowiem do art. 4j ust. 3a Prawa Energetycznego odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę zawartą na czas oznaczony, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza temu odbiorcy paliwa gazowe lub energię, bez ponoszenia kosztów i odszkodowań innych niż wynikające z treści umowy, składając do przedsiębiorstwa energetycznego oświadczenie o jej wypowiedzeniu. Dostawca energii ma prawo żądać zwrotu kosztów oraz ewentualnego odszkodowania, jednak tylko w takim zakresie, w jakim zostało to określone w umowie na dostawę energii elektrycznej. Wszelkie zatem dodatkowe opłaty takie jak kary umowne muszą być wyraźnie przewidziane w umowie lub Ogólnych Warunkach Umowy (OWU). Jeżeli umowa lub OWU nie przewiduje nałożenia kary umownej za jej rozwiązanie, to takiej kary umownej nie można nałożyć na odbiorcę końcowego.

Druga część omawianego przepisu zawiera natomiast szczególne regulacje odnośnie wysokości dodatkowych opłat w związku z wypowiedzeniem umowy na prąd. Normą tą objęte są szczególne grupy odbiorców końcowych:

• Gospodarstwa domowe;
• Mikroprzedsiębiorcy w rozumieniu Prawa Przedsiębiorców;
• Mali przedsiębiorcy w rozumieniu Prawa Przedsiębiorców.

Zgodnie ze zd. 2 art. 4j ust. 3a w przypadku odbiorcy energii elektrycznej lub paliw gazowych w gospodarstwie domowym oraz odbiorcy końcowego energii elektrycznej lub paliw gazowych będących mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w zakresie, w jakim zużywają energię elektryczną lub paliwa gazowe na potrzeby podstawowej działalności, wysokość tych kosztów i odszkodowań nie może przekraczać wysokości bezpośrednich strat ekonomicznych, jakie poniosło przedsiębiorstwo energetyczne w wyniku rozwiązania umowy o energii elektrycznej zawartej na czas oznaczony przez odbiorcę. Wysokość kosztów dodatkowych (w tym kar umownych) nie może zatem przekroczyć wysokości bezpośrednich strat, jakie poniósł dostawca energii w związku z rozwiązaniem umowy zawartej na czas oznaczony. Przepis ten chroni zatem „szczególnie wrażliwe” grupy odbiorców tak, by rozwiązanie umowy o energię elektryczną dla firm nie wiązało się dla nich ze znacznym obciążeniem finansowym.

Co zrobić w sytuacji gdy dostawca energii nałoży na odbiorcę karę umowną?

W przypadku gdy dystrybutor energii elektrycznej nałoży karę umowną na odbiorcę, klient ma możliwość podjęcia różnorakich działań prawnych. W pierwszej kolejności warto spróbować polubownego rozwiązania sporu (np. negocjacji), przedstawiając swoje stanowisko w zakresie nieprawidłowo nałożonej kary czy nieproporcjonalnej wysokości kary umownej do rzeczywistych strat przedsiębiorstwa energetycznego. Jeśli tą metodą nie uda się osiągnąć porozumienia, sprawa może zostać skierowana na drogę sądową. Warto także pamiętać o instytucji miarkowania kary umownej (art. 484 §2 Kodeksu Cywilnego), co pozwoli na obniżenie jej wysokości, a przez to na zmniejszenie jej dolegliwości.

Warto także pamiętać, że wybór odpowiedniego kroku prawnego zależy od indywidualnej sytuacji odbiorcy energii elektrycznej – analiza stanu faktycznego oraz znajomość środków, jakie przysługują klientowi, pozwoli dobrać optymalne narzędzia służące rozwiązaniu spornej sytuacji.

Rozwiązanie umowy o energię elektryczną dla firm a kary umowne – podsumowanie

Rezygnacja z umowy na energię elektryczną może, ale nie musi wiązać się z koniecznością zapłaty kar umownych przed odbiorcę końcowego. Wszystko zależy bowiem od konstrukcji umowy, jej postanowień, a przede wszystkim czasu, na jaki została zawarta. Przepisy prawa energetycznego od okresu, na jaki została zawarta umowa, uzależniają możliwość nałożenia opłat dodatkowych takich jak kary umowne, a także ich wysokość. Dokładna analiza umowy oraz znajomość przepisów prawa może uchronić nas od zapłaty kary umownej lub zmniejszenia jej wysokości. Jeżeli masz wątpliwości dotyczące możliwości wypowiedzenia umowy o energię elektryczną, skontaktuj się z Kancelarią HWW Hewelt Wojnowski Lindner i Wspólnicy.

Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!