Zawieranie umów sprzedaży energii elektrycznej na kilka lat to powszechna praktyka wśród przedsiębiorców. Głównym celem takich umów jest zapewnienie stabilnych dostaw energii oraz gwarancji niezmiennej ceny. Jednak dynamiczne zmiany na rynku energii, związane z globalnymi kryzysami, jak pandemia COVID-19 i wojna na Ukrainie, doprowadziły do znacznych wahań cen.
Wprowadzenie rządowej Tarczy Solidarnościowej tymczasowo chroniło przed skutkami wzrostów, ale od 2025 roku ta ochrona została ograniczona, co stawia wielu przedsiębiorców w trudnej sytuacji. Czy rozwiązanie umowy na sprzedaż energii może wiązać się z konsekwencjami finansowymi, a jeśli tak, to czy istnieje możliwość ich uniknięcia? W tym artykule omawiamy najważniejsze aspekty tego problemu.
Tarcza Solidarnościowa, wprowadzona jako element ochrony przed gwałtownymi wzrostami cen energii, obejmowała gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorców z sektora MŚP. Jednak od 1 stycznia 2025 r. przedsiębiorcy zostali wyłączeni z tej ochrony. Oznacza to, że:
W rezultacie przedsiębiorcy coraz częściej analizują treść umów oraz wystawianych faktur, dochodząc do wniosku, że kontynuowanie obecnych kontraktów jest nieopłacalne. Najpopularniejszym krokiem staje się wypowiedzenie umowy na prąd, co często wiąże się z ryzykiem naliczenia kar umownych.
Wobec tego większość przedsiębiorców decyduje się na wypowiedzenie umowy o energię elektryczną z dotychczasowym sprzedawcą energii. W zależności od konstrukcji umowy, niektóre z nich przewidują kary umowne bądź podobne instytucje np. Zryczałtowane Odszkodowanie. W przeważającej części, postanowienia umów dotyczące kar umownych są przewidziane w treści Ogólnych Warunków Umowy (OWU), które zazwyczaj mają zastosowanie w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy lub niemożliwości jej realizacji z winy odbiorcy. W ramach tej drugiej kategorii sprzedawcy często wskazują na następujące okoliczności: odwołanie pełnomocnictwa, utratę tytułu prawnego do PPE czy demontaż licznika oraz likwidacja PPE.
Wskutek powyższych okoliczności rynkowych, najczęściej jednak dochodzi do rozwiązania umowy o sprzedaż energii poprzez złożenie oświadczenia o jej wypowiedzeniu. Jeżeli postanowienia OWU przewidują naliczenie kary umownej za rozwiązanie umowy o energię elektryczną lub wypowiedzenie umowy sprzedaży energii, w wyniku oświadczenia o wypowiedzeniu, sprzedawca energii co do zasady naliczy karę umowną.
W niektórych umowach jednak sprzedawcy energii odstępują od naliczenia kar umownych bądź znacząco obniżają jej wysokość dla niektórych kategorii odbiorców. Przede wszystkim dotyczy to odbiorcy będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, pod warunkiem że umowa nie posiada dla tego odbiorcy charakteru zawodowego. Powyższe oznacza, że prowadzona przez odbiorcę działalność gospodarcza nie jest związana z szeroko pojętym wytwarzaniem, przetwarzaniem, magazynowaniem, przesyłaniem czy dystrybucją energii oraz świadczeniem usług w zakresie sektora energetycznego. W takich przypadkach odbiorca traktowany jest jak quasi-konsument, a zatem postanowienia umowy muszą być dostosowane zgodnie z obowiązującymi regulacjami dla konsumentów. W takiej sytuacji najczęściej sprzedawcy zmieniają treść Umowy i OWU wyłączając z nich postanowienia o możliwości naliczenia kary umownej za rozwiązanie umowy o sprzedaż energii lub wypowiedzenie umowy o prąd. Zatem w przypadku wprowadzenia szczególnych postanowień w stosunku do przedsiębiorców posiadających status quasi-konsumentów, w przypadku wypowiedzenia umowy na prąd mogą nie być zobowiązani do naliczenia kar umownych.
W przypadku pozostałych przedsiębiorców zazwyczaj umowy przewidują zobowiązanie po stronie odbiorcy w przypadku wypowiedzenia lub rozwiązania umowy energię elektryczną do zapłaty kary umownej naliczonej w sposób wskazany w Umowie. Najczęściej sprzedawcy energii wskazują wzór do jej obliczenia, biorąc pod uwagę szereg różnych czynników, w tym m.in. liczba miesięcy pozostałych do ostatniego dnia okresu sprzedaży bądź okresu wypowiedzenia umowy sprzedaży energii czy prognozowany wolumen energii.
Zgodnie z przepisami prawa energetycznego, odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę zawartą na czas nieoznaczony, bez ponoszenia kosztów, za wyjątkiem należności za pobraną energię oraz świadczone usługi przesyłania lub dystrybucji energii. W przypadku umowy na czas oznaczony odbiorca końcowy będący mikro lub małym przedsiębiorcą może wypowiedzieć umowę zawartą na czas oznaczony, bez ponoszenia kosztów i odszkodowań innych niż wynikające z treści umowy. Wysokość tych kosztów i odszkodowań nie może przekraczać wysokości bezpośrednich strat ekonomicznych, jakie poniosło przedsiębiorstwo energetyczne w wyniku rozwiązania umowy zawartej na czas oznaczony przez odbiorcę.
W przypadku zatem wypowiedzenia umowy na prąd w trakcie trwającego okresu sprzedaży, wydaje się, że sprzedawca energii może ponieść bezpośrednie szkody ze względu na realizację i logistykę dostaw i realizację umowy. Natomiast w przypadku okresów sprzedaży na kolejne lata, naliczenie kary umownej w kontekście wszystkich odbiorców wydaje się bezzasadne, gdyż sprzedawca nie poniesie jeszcze żadnych bezpośrednich strat ekonomicznych, bo nie rozpoczęła się ich faktyczna realizacja. Przykładowo, jeśli wypowiedzenie umowy o energię elektryczną dotyczy okresów sprzedaży zaplanowanych na kolejne lata, dostawca energii nie ponosi jeszcze kosztów związanych z dostawą energii, co może być podstawą do zakwestionowania kary.
Jeśli dostawca naliczy karę umowną, przedsiębiorca może podjąć odpowiednie kroki. Warto rozpocząć od negocjacji z dostawcą, przedstawiając argumenty dotyczące nieadekwatności kary do poniesionych strat. W razie braku porozumienia sprawa może toczyć się przed sądem. Na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego możliwe jest jednak miarkowanie kary, w przypadku rażącego wygórowania kary umownej. Jednak to zależy od indywidualnych okoliczności danej sprawy.
Rozwiązanie umowy na energię elektryczną może wiązać się z koniecznością zapłaty kar umownych, ale w niektórych sytuacjach można ich uniknąć lub znacznie obniżyć ich wysokość. Kluczowe jest szczegółowe przeanalizowanie treści umowy i OWU, a także zrozumienie przepisów prawa. Warto pamiętać o możliwości negocjacji z dostawcą oraz o prawie do zakwestionowania zasadności kary przed sądem.
Przedsiębiorcy powinni podejmować decyzje świadomie, korzystając z pomocy prawnej, aby skutecznie zabezpieczyć swoje interesy i zminimalizować ryzyko finansowe związane z rozwiązaniem umowy. Jeżeli interesują Cię zagadnienia takie jak odstąpienie od umowy na prąd, czy też rezygnacja z umowy na energię elektryczną, skontaktuj się z Kancelarią HWW Hewelt Wojnowski Lindner i Wspólnicy, aby zapewnić swojej firmie profesjonalne wsparcie na każdym etapie procesu negocjacyjnego.
Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!