Nowelizacja Ustawy o OZE – co warto wiedzieć w 2024 roku?

W uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw wskazano, że ratio legis nowelizacji jest realizacja obowiązków wynikających z dyrektywy REDII w zakresie promowania i rozwijania sektora OZE  – zarówno na rynku energii elektrycznej, jak i rynku ciepła, zwiększenie udziału energii z OZE w ogólnym miksie energetycznym kraju, redukcja emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego Rzeczpospolitej Polskiej.

Co istotne, dyrektywa REDII została już częściowo implementowana do polskiego porządku prawnego na mocy ustawy  dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1565). Wyżej wspomniana nowelizacja ustawy o OZE wprowadza kolejny pakiet nowych rozwiązań, z uwagi na bardzo szeroki zakres regulacji dyrektywy REDII.

Jakie zmiany i nowe rozwiązania przewiduje nowelizacja ustawy o OZE?

Wśród najważniejszych rozwiązań, które wprowadza ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 1762) wymienić należy w szczególności zmiany dotyczące: instalacji hybrydowych OZE, klastrów energii, wsparcia modernizacyjnego i operacyjnego dla instalacji OZE, rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, zwiększenia potencjału przyłączeniowego dla nowych źródeł wytwórczych OZE (tzw. „cable pooling”), a także rynku energii, ciepłownictwa i chłodnictwa. Ustawa nowelizująca wprowadza również definicję biometanu, rejestru wytwórców biogazu, zawiera nowe uregulowania dla klastrów energii.

Rynek biometanu – nowość w polskim porządku prawnym

W związku z zawartą w dyrektywie REDII potrzebą uruchomienia rynku biometanu, który ma zostać wprowadzany do sieci gazowych, jak również wykorzystywany w transporcie, nowelizacja ustawy o OZE wprowadza do ustawy o OZE definicję biometanu, a także rozbudowuje przepisy określające ramy prawne wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania  biometanu lub działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania biometanu z biogazu. Co istotne działalność ta na mocy znowelizowanych przepisów jest działalnością regulowaną i wymaga wpisu do rejestru wytwórców biogazu, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zmiany w zakresie funkcjonowania klastrów energii

Kolejną istotną zmianą, którą wprowadza nowelizacja ustawy o OZE jest usprawnienie działania klastrów energii, wskutek dążenia do poprawy lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, poprzez szersze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, w tym społeczności lokalnych. Na skutek tego, nowelizacja ustawy o OZE wprowadza modyfikację definicji klastrów energii, poprzez wzmocnienie roli jednostek samorządu terytorialnego, gdyż w znowelizowanej definicji wprowadzono wymóg, aby podmiotem wchodzącym w skład klastra energii była przynajmniej jedna jednostka samorządu terytorialnego  lub spółka kapitałowa utworzona na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 679) przez jednostkę samorządu terytorialnego, lub spółka kapitałowa, której udział w kapitale zakładowym spółki jednostki samorządu terytorialnego jest większy niż 50% lub przekracza 50% liczby udziałów lub akcji. Nowelizacja wprowadza zmiany także w zakresie obszaru działania klastrów energii, poprzez wprowadzenie rejestru klastrów energii, oraz zasad współpracy klastrów energii z operatorami systemów dystrybucyjnych oraz sprzedawcami energii. Nowelizacja ustawy o OZE wprowadza także system realnego wsparcia dla klastrów energii w postaci wprowadzenia ulg w uiszczaniu opłat dystrybucyjnych, opłat związanych z systemami wsparcia OZE, wysokosprawnej kogeneracji oraz  efektywności energetycznej. Warunkiem skorzystania z tych ulg jest uzyskanie wpisu do rejestru klastrów prowadzonego przez Prezesa URE oraz spełnienie minimalnych wymogów stawianych klastrowi energii co do zużycia energii z OZE, mocy zainstalowanej źródeł wytwórczych i magazynów energii oraz pokrycia zapotrzebowania na energię eteryczną własną produkcją.

Usprawnienie funkcjonowania spółdzielni energetycznych

Znowelizowane przepisy ustawy o OZE wprowadzają regulacje, które mają na celu usprawnienie funkcjonowania działalności spółdzielni energetycznych. Nowelizacja rozszerza obszar działalności spółdzielni energetycznych, zmienia definicję spółdzielni energetycznych, ulg przysługujących spółdzielniom energetycznym oraz obowiązków operatorów systemów dystrybucyjnych oraz sprzedawców energii względem spółdzielni energetycznych. Nowelizacja wprowadza również preferencje w zakresie przyłączania spółdzielni energetycznych przez operatorów systemów dystrybucyjnych.

Rozszerzenie gwarancji pochodzenia

Implementacja dyrektywy REDII do polskiego porządku prawnego wiąże się także z modyfikacją przez polskiego ustawodawcę regulacji z zakresu obszaru gwarancji pochodzenia, poprzez wprowadzenie gwarancji pochodzenia ciepła albo chłodu wytwarzanego z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii.

System wsparcia dla instalacji zmodernizowanych oraz wsparcia operacyjnego dla instalacji OZE

Nowelizacja ustawy o OZE implementuje do polskiego porządku prawnego także regulacje w zakresie systemu wsparcia dla zmodernizowanych instalacji OZE. Wynika to z faktu, że w dotychczasowym stanie prawnym, przepisy zawierały ogólne przepisy dotyczące wsparcia, jednakże z uwagi na brak przepisów wykonawczych nie było możliwości ich efektywnego funkcjonowania. Z uwagi na to, w ustawie o OZE rozszerzono definicję modernizacji, która obejmuje:

• odtworzenie stanu pierwotnego lub zmianę parametrów użytkowych lub technicznych instalacji odnawialnego źródła energii, albo
• przekształcenie instalacji odnawialnego źródła energii w inny rodzaj instalacji odnawialnego źródła energii, z wyłączeniem przekształcenia w instalację spalania wielopaliwowego, albo
• przekształcenie jednostki wytwórczej w rozumieniu art. 3 pkt 43 ustawy – Prawo energetyczne niestanowiącej instalacji odnawialnego źródła energii w instalację odnawialnego źródła energii z wyłączeniem przekształcenia w instalację spalania wielopaliwowego.

Ustawodawca przewidział, że system wsparcia dla instalacji zmodernizowanych przeznaczony jest dla wytwórców energii z instalacji będących w stanie technicznym umożliwiającym ich dalszą eksploatację przy modernizacji, której nakłady inwestycyjne wyniosą co najmniej 25% kosztów kwalifikacyjnych wybudowania nowej referencyjnej instalacji. Ponadto zgodnie z nowelizacją, instalacje o mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 kW, podobnie jak instalacje nowe, rozpoczynające wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej, zostały objęte systemem wsparcia taryf gwarantowanych (system FIT), a instalacje o mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej niż 500 kW i nie większej niż 1 MW mogą wejść do systemu dopłat do ceny rynkowej (system FIP). Znowelizowane przepisy umożliwiają również udział zmodernizowanych instalacji OZE w aukcjach na sprzedaż energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł OZE. Warunkiem uzyskania wsparcia jest w szczególności uzyskanie od Prezesa URE zaświadczenia w systemie FIT/FIP lub zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji.

Z kolei, nowelizacja ustawy o OZE przewiduje, że system wsparcia operacyjnego przeznaczony jest dla wytwórców energii z instalacji, które są w stanie technicznym umożliwiającym ich dalszą eksploatację przez kolejne 10 lat. Nowe regulacja zakłada, że wytwórcy energii z tych instalacji ponoszą koszty operacyjne przewyższające przychody ze sprzedaży energii po cenie rynkowej. Jest to system wsparcia przewidziany dla elektrowni wodnych (do 5 MW), biomasowych, biogazowych oraz wykorzystujących odpady.

Dla instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW ustawodawca przewidział konkurencyjny system wsparcia, który oparty jest o aukcje.  Dla instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW obowiązuje system dopłat do ceny rynkowej (system FIP).

Przepisy dotyczące operacyjnego systemu wsparcia dla instalacji OZE zgodnie z ustawą nowelizującą wchodzą w życie z dniem 01 lipca 2025 r.

Cable pooling

W końcowym etapie prac nad nowelizacją ustawy o OZE, wprowadzono przepisy dotyczące współdzielenia infrastruktury przyłączeniowej, tzw. „cable pooling”. Jest to mechanizm pozwalający na łączenie instalacji OZE w ramach jednego przyłącza do systemu dystrybucyjnego. Znowelizowane przepisy przewidują współdzielenie infrastruktury przyłączeniowej przez beneficjentów aukcyjnego systemu wsparcia oraz systemu FIT i systemu FIP, z warunkiem, że wytwórca energii elektrycznej w instalacji planowanej do przyłączenia nie korzysta ani nie będzie korzystał z żadnego mechanizmu wspierającego wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych.

Pozostałe zmiany, które wprowadza nowelizacja ustawy o OZE

Oprócz powyższych rozwiązań, nowelizacja ustawy o OZE przewiduje także zmiany w szczególności w zakresie:

• wprowadzenia ułatwień w zakresie procedur administracyjnych – dotychczasowe przepisy przewidywały, że roboty budowlane polegające na instalowaniu urządzeń fotowoltaicznych, pomp ciepła oraz wolnostojących kolektorów słonecznych o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW wymagają decyzji o pozwoleniu na budowę. Nowelizacja wprowadziła podniesienie progu zainstalowanej mocy elektrycznej do 150 kW,
• umów PPA (umowy Power Purchase Agreement – nowelizacja doprecyzowuje kwestie sprzedaży energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii bezpośrednio od wytwórcy,
• wykorzystania instalacji OZE w budynkach wielolokalowych, poprzez wprowadzenie instytucji prosumenta lokatorskiego. Rozwiązanie to wprowadza nowy sposób rozliczenia dla prosumentów energii odnawialnej, polegającą na możliwości zmiany formy wynagrodzenia za energię elektryczną. Prosument energii odnawialnej będący prosumentem indywidualnym, który wytwarza energię na potrzeby części wspólnej budynku wielolokalowego ma możliwość zmiany formy wynagrodzenia z obniżenia rachunku za energię elektryczną za pomocą konta prosumenckiego na wypłatę wartości energii na wskazany przez siebie rachunek bankowy. Środki zgromadzone na depozycie prosumenckim mogą być wykorzystywane przez prosumenta na zakup energii elektrycznej lub na obniżenie opłat.

Implementacja do polskiego porządku prawnego dyrektywy REDII wprowadza wiele nowych rozwiązań i instytucji, których celem jest stworzenie odpowiednich warunków, które mają w sposób realny wpłynąć na rozwój instalacji OZE oraz wspierać wytwórców OZE. Praktyka obrotu pokaże, czy nowe regulacje oraz instytucje przewidziane nowelizacją spełnią swe funkcje, których założenia zostały opisane w dyrektywie REDII oraz w uzasadnieniu do ustawy nowelizującej ustawę o OZE oraz czy ich pełne wdrożenie będzie wymagało więcej czasu, niż założył ustawodawca. Powyższe opracowanie stanowi omówienie najważniejszych z perspektywy ustawy nowelizującej instytucji i nowych rozwiązań, przewidzianych w dyrektywie REDII, które zostały implementowane do polskiego porządku prawnego.

Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!