Podział majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji między wspólników

Procedura likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest uregulowana w art. 270-290 Kodeksu spółek handlowych. Postawienie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w stan likwidacji jest konsekwencją zaistnienia jednej z przesłanek warunkujących rozwiązanie spółki. Zgodnie z ujęciem kodeksowym przyczyny te to:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki;
• uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza;

2¹) w przypadku spółki, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy, również uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki opatrzona przez wszystkich wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym;

3) ogłoszenie upadłości spółki;

4) inne przyczyny przewidziane prawem.

Najczęściej spotykaną przyczyną rozwiązania spółki jest podjęcie przez Zgromadzenie Wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji oraz uchwały o powołaniu likwidatorów spółki. Uchwały te muszą być zaprotokołowane przez notariusza w protokole sporządzonym w formie aktu notarialnego.

Postawienie spółki w stan likwidacji wiąże się ze zmianą sposobu i celu działania spółki, który ogranicza się przede wszystkim do czynności likwidacyjnych. Zgodnie z art. 282 Kodeksu spółek handlowych, likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy likwidatorzy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku. Co istotne, nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od wskazanej w uchwale podjętej przez wspólników.

Jednym z najistotniejszych, końcowych etapów likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z punktu widzenia interesów wierzycieli spółki i wspólników spółki jest podział między wspólników majątku po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli spółki. Tak, jak to wyżej zostało wskazane, podział ten nie może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Ponadto w okresie likwidacji nie można, nawet częściowo, wypłacać wspólnikom zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań.

Zgodnie z treścią art. 288 § 1 i § 2 Kodeksu spółek handlowych, na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli musi zostać sporządzone sprawozdanie likwidacyjne, które podlega zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników. Sprawozdanie likwidacyjne stanowi podstawę do dokonania podziału majątku likwidowanej spółki między wspólników.

Zasadą jest, że majątek pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów. Umowa spółki może wprowadzać odmienne postanowienia w tym zakresie, co wynika z treści art. 286 § 3 Kodeksu spółek handlowych. Jeżeli zatem zgodnie ze sprawozdaniem likwidacyjnym po spłaceniu (zabezpieczeniu) wierzycieli istnieje majątek, który podlega podziałowi pomiędzy wspólników, wówczas, co do zasady, przysługuje im roszczenie o wypłatę przypadającej na danego wspólnika kwoty likwidacyjnej.

Z punktu widzenia praktyki obrotu gospodarczego istotną kwestią jest możliwość podziału majątku likwidowanej spółki w naturze (in natura). Zasadą jest, że majątek likwidowanej spółki powinien zostać upłynniony, zaś uzyskane z tego tytułu środki służą przede wszystkim zabezpieczeniu oraz spłaceniu interesów wierzycieli. Wśród przedstawicieli doktryny przeważa stanowisko zgodnie z którym dopuszczalny jest podział majątku wspólników in natura. W literaturze przedmiotu podkreśla się także, że zgoda na rozdysponowanie składników majątkowych w spółce w naturze może prowadzić do uniemożliwienia spłat odpowiadających proporcjom wynikającym z udziałów. Jeśli taka sytuacja by zaistniała, wówczas konieczna mogłaby okazać się zmiana umowy spółki i zgoda wszystkich wspólników, których udział w majątku zmniejszyłby się w stosunku do udziału proporcjonalnego.

W skład majątku likwidowanej spółki mogą wchodzić różne składniki, w tym także nieruchomości. Art. 282 § 1 Kodeksu spółek handlowych przesądza, że w toku likwidacji nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników. Co w sytuacji, gdy wspólnicy nie zdecydują się na sprzedaż nieruchomości w toku czynności likwidacyjnych, lecz po zaspokojeniu wszystkich wierzycieli wyrażą wolę nieodpłatnego przeniesienia nieruchomości na wspólników w stosunku do posiadanych przez nich udziałów? W tej kwestii wypowiedział się Sąd Okręgowy w Poznaniu w Postanowieniu z dnia 24 stycznia 2017 r., sygn. akt II Ca 1522/16, LEX nr 2251434, który podkreślił m.in., że „kodeks spółek handlowych nie określa wprost formy, w jakiej powinno nastąpić nieodpłatne przekazanie wspólnikowi po zaspokojeniu wierzycieli nieruchomości stanowiącej składnik majątku likwidowanej spółki in natura. W tej sytuacji należy uznać, że poprzez odesłanie zawarte w art. 2 k.s.h. odpowiednie zastosowanie w przypadku przekazywania składnika majątku spółki, jakim jest nieruchomość, znajdują przepisy kodeksu cywilnego. Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności nieruchomości (art. 155 § 1 k.c.) oraz umowy przenoszące własność nieruchomości w wykonaniu istniejącego uprzednio zobowiązania wymagają formy notarialnej dla wywołania skutku w postaci przeniesienia własności, zgodnie z art. 158 k.c. Nie można przyjmować, by przeniesienie własności nieruchomości z podmiotu prawa, jakim jest spółka handlowa na wspólnika (inny podmiot prawa) mogło się dokonać poprzez czynności, które nie przybierają formy aktu notarialnego. Uchybiałoby to podstawowej regule obrotu nieruchomościami, która obowiązuje w polskim porządku prawnym.

Kwestia skutecznego przeniesienia majątku likwidowanej spółki jest bardzo istotna z punktu widzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością postawionej w stan likwidacji, gdyż zgodnie z treścią art. 25e ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym „Skarb Państwa nabywa nieodpłatnie z mocy prawa mienie pozostałe po wykreślonym z Rejestru podmiocie, bez względu na przyczynę wykreślenia, którym nie rozporządził przed wykreśleniem właściwy organ, z chwilą wykreślenia z Rejestru.”

Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!