Oświadczenie o potrąceniu a skuteczny zarzut potrącenia w toku procesu
Problemy praktyczne związane z zawieszeniem i wznowieniem działalności gospodarczej przez spółkę prawa handlowego
25 października 2022
Jak prawidłowo pozyskiwać zgody na wysyłkę newslettera?
3 listopada 2022
W ramach niniejszej publikacji chciałbym poruszyć temat skutecznego podniesienia zarzutu potrącenia w toku procesu, gdyż jest to zabieg uważany przez sporą część praktyków prawa za mocno nieintuicyjny. Mówimy przy tym o sytuacji, w której nie doszło do złożenia oświadczenia o potrąceniu przed wszczęciem procesu.
Nieintuicyjność w tym zakresie wynika głównie z dość częstego błędu jakim jest utożsamianie zagadnień oświadczenia o potrąceniu oraz zarzutu potrącenia.
Otóż oświadczenie o potrąceniu, o którym mowa w art. 499 k.c., jest czynnością materialnoprawną powodującą – w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 498 § 1 k.c. – odpowiednie umorzenie wzajemnych wierzytelności, natomiast zarzut potrącenia jest czynnością procesową, polegającą na żądaniu oddalenia powództwa w całości lub w części, z powołaniem się na okoliczność, że roszczenie objęte żądaniem pozwu wygasło wskutek potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu stanowi zatem materialnoprawną podstawę zarzutu potrącenia.
Mając powyższe na uwadze, aby skutecznie podnieść zarzut potrącenia w toku procesu, konieczne jest poprzedzenie tego kroku złożeniem oświadczenia o potrąceniu. I o ile za intuicyjne i skuteczne należy uznać złożenie takiego oświadczenia w odpowiedzi na pozew (lub innym piśmie procesowym) w sytuacji, gdy strony działają bez pełnomocników procesowych, to w sytuacji, gdy choć jedna ze stron ma ustanowionego pełnomocnika – jest to już co do zasady bezskuteczne. W sytuacji bowiem, gdy strony lub strona mają ustanowionych pełnomocników procesowych, to pisma procesowe są doręczane właśnie tymże, co z natury rzeczy uniemożliwia skuteczne złożenia oświadczenia drugiej stronie.
Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 marca 2013 r. w sprawie sygn. akt II CSK 476/12, skoro oświadczenie o potrąceniu może wywrzeć skutek dopiero z chwilą dojścia do adresata (art. 61 k.c.), to zawarte w odpowiedzi na pozew oświadczenie o potrąceniu doręczone jedynie nieumocowanemu do jego przyjęcia pełnomocnikowi powoda nie może być ocenione jako skuteczne
W sytuacji zatem, gdy strony procesu posiadają ustanowionych pełnomocników, złożenie zarzutu potrącenia należy poprzedzić złożeniem oświadczenia o potrąceniu, które zostanie złożone przez stronę (samodzielnie lub poprzez pełnomocnika posiadającego wyraźne pełnomocnictwo do składania oświadczeń materialnoprawnych) bezpośrednio drugiej stronie. Dopiero wówczas bowiem dochodzi do skutecznego złożenia oświadczenia o potrąceniu, co umożliwia podniesienie stosownego zarzutu procesowego w toku postępowania.
*Treść niniejszego artykułu odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Autor nie ponosi odpowiedzialności za umieszczoną w nim zawartość merytoryczną ani za sposób wykorzystania zawartych w nim informacji.
Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!
