Postępowanie przed prezesem urzędu ochrony konkurencji i konsumentów w sprawie nieuczciwych praktyk rynkowych – co warto wiedzieć?

Tematykę nieuczciwych praktyk rynkowych reguluje ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Nieuczciwe praktyki są zdefiniowane jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształcające zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.

Wymienia się kilka rodzajów nieuczciwych praktyk rynkowych:

• Praktyka rynkowa wprowadzająca w błąd,
• Agresywna praktyka rynkowa,
• Stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk,
• Prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym.

Wprowadzenie w błąd

Działanie wprowadzające w błąd to każde zachowanie skłaniające konsumenta do decyzji, której w innym wypadku by nie podjął. Konsument podejmuje decyzję na podstawie błędnych przesłanek.

Będą to w szczególności:

• Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji,
• Rozpowszechnianie prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzić w błąd,
• Działanie związane z opakowaniem, znakiem towarowym lub nazwą handlową produktu.

Działanie wprowadzające w błąd będzie dotyczyło istnienia produktu, jego dostępności, cech produktu, jego pochodzenia, wykonania, składu, badań lub kontroli przeprowadzonych na produkcie. Dotyczy to również praw konsumenta, cen oraz sposobu ich obliczania. Praktyka rynkowa może być również zaniechaniem wprowadzającym w błąd, gdy producent pomija istotne informacje, które są potrzebne konsumentowi do podjęcia decyzji. Może być to zatajenie lub nieprzekazanie istotnych informacji dotyczących produktu. Przykładem takiej praktyki może być reklamowanie produktów, które mają wyjątkowo wpływać na zdrowie, podczas gdy produkty te nie przeszły żadnych badań potwierdzających ich reklamowane właściwości.

Ustawa, w artykule 7, wymienia praktyki rynkowe, które zawsze są wprowadzające w błąd są to m.in:

• Podanie przez przedsiębiorcę, że będzie się stosował do przestrzegania kodeksu dobrych praktyk, jeżeli jest to niezgodne z prawdą,
• Posługiwanie się certyfikatem, znakiem jakości, nie mając tego uprawnienia,
• Różnego rodzaju reklamy przynęty m.in. takie które, proponują nabycie produktu po określonej cenie a w rzeczywistości nabycie tego produktu jest niemożliwe lub ograniczone,
• Twierdzenie, że produkt będzie dostępny jedynie przez określony czas co ma zmusić klienta do szybszej decyzji,
• Twierdzenie lub wywoływanie wrażenia, że sprzedaż produktu jest zgodna z prawem, jeżeli nie jest to prawda,
• Reklama przynęta, która polega na propozycji nabycia produktu po określonej cenie, bez ujawniania, że przedsiębiorca może mieć uzasadnione podstawy, aby sądzić, że nie będzie w stanie dostarczyć lub zamówić u innego przedsiębiorcy dostawy tych lub równorzędnych produktów po takiej cenie, przez taki okres i w takich ilościach, jakie są uzasadnione, biorąc pod uwagę produkt, zakres reklamy produktu i oferowaną cenę,

Praktyka agresywna

Będzie nią niedopuszczalny nacisk w znaczny sposób ograniczający swobodę wyboru przeciętnego konsumenta. Powoduje to że konsument podejmuje decyzję, której w normalnych warunkach by nie podjął. Za niedopuszczalny nacisk uważa się każdy rodzaj wykorzystania przewagi wobec konsumenta, w szczególności użycie lub groźbę użycia przymusu fizycznego lub psychicznego.

Ustawa w artykule 9, wymienia nieuczciwe praktyki, które we wszystkich okolicznościach będą agresywne, są to m.in.:

• Wywołanie wrażenia, że konsument nie może opuścić pomieszczeń przedsiębiorcy bez zawarcia umowy,
• Składanie wizyt w miejscu zamieszkania konsumenta ignorując prośbę konsumenta o jego opuszczenie,
• Uciążliwe i niewywołane działaniem albo zaniechaniem konsumenta nakłaniane do nabycia produktów przez telefon, pocztę elektroniczną,
• Wezwanie poprzez reklamę dzieci do nabycia reklamowanych produktów lub do nakłonienia rodziców do ich zakupu,
• Informacja, że jeśli konsument nie zakupi produktów, przedsiębiorcy może grozić utrata pracy lub środków do życia.

Konsument, którego interes został naruszony lub zagrożony może żądać:

• Zaniechania tej praktyki,
• Usunięcia skutków tej praktyki,
• Złożenia przez przedsiębiorcę jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
• Obniżenia ceny,
• Żądanie unieważnienia umowy, zwrotu świadczeń, zwrotu kosztów.

Postępowanie przed Prezesem UOKiK

Prezes UOKiK może podjąć postępowanie w sprawach dotyczących nieuczciwych praktyk rynkowych na podstawie zgłoszenia konsumenta lub z urzędu, gdy pojawiają się ku temu uzasadnione podejrzenia. Postępowanie rozpoczyna się fazą wyjaśniającą podczas której wstępnie bada się, czy dane działania rzeczywiście naruszają prawo. Urząd analizuje dokumenty, przeprowadza inspekcje oraz przesłuchuje świadków. Gdy zgromadzone dowody potwierdzą zasadność obaw dotyczących nieuczciwych praktyk, Prezes UOKiK przechodzi do postępowania administracyjnego. Przedsiębiorca jest informowany o zarzutach oraz o tym, że przysługuje mu prawo do obrony, może czynnie uczestniczyć w postępowaniu. Organ ocenia, czy praktyki naruszają prawo i w jakim zakresie. Obydwa te postępowania powinny trwać około 5 miesięcy od daty ich wszczęcia. Postępowanie kończy się decyzją administracyjną bądź ugodą. Prezes może stwierdzić stosowanie nieuczciwych praktyk oraz nakazać ich zaprzestania, może nałożyć karę finansową oraz zobowiązać przedsiębiorcę do wystosowania publicznych przeprosin czy zwrotu kosztów klientom. Można również nakazać, aby podmiot opublikował decyzję tak, aby dostęp mieli do niej klienci przedsiębiorcy.  Ugoda będzie polegała na zobowiązaniu się przedsiębiorcy do zaprzestania zakazanych działań oraz wypłacenia zadośćuczynienia  dla poszkodowanych konsumentów.

Gdy postanowienie już zapadnie, ukaranemu przedsiębiorcy przysługuje prawo odwołania się do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który może uchylić lub zmienić wydane postanowienie.

Potrzebujesz pomocy w tym temacie? Napisz do nas!